Deze website gaat over de bijzondere geschiedenis van boerderij Laag Wolfheze oftewel Het Kousenhuisje vanaf de eerste vermelding in 1712 toen de boerderij nog ‘erf Hoog-Wolfhees’ werd genoemd. De boerderij is dus veel ouder dan eerder werd gedacht en wat is er met de boerderij gebeurd sinds 1712? Deze website laat de ontwikkeling van de boerderij én de omgeving van Laag Wolfheze zien. Een ontwikkeling die ook te volgen is op de wijze hoe de boerderij Laag Wolfheze in de loop van de tijd is geschilderd, getekend of is afgebeeld op ansichtkaarten en op foto’s in boeken en in week- en dagbladen. Oude benamingen voor Laag Wolfheze zijn: Oud-Wolfhees (17e eeuw), Hoog Wolfhe(e)sen (18e eeuw), Klein Wolfhezen en vanaf de 19e eeuw Laag Wolfheze(n).
Wolfheze als kerkdorp (kerspel) bestond waarschijnlijk al zo’n duizend jaar na Christus. Van dit oude dorp is slechts de kerkheuvel (De Kapelheuvel) aan de Oude Kloosterweg nog terug te vinden. De boerderij Laag Wolfheze (pas vanaf 1940 werd de boerderij ‘Het Kousenhuisje’ genoemd) was één van de weinige bebouwingen die dicht bij het oude Wolfheze (Wolfhees) lag. Deze plek is dus bijzonder en misschien al heel lang bebouwd. Volgens onderzoek lag de boerderij vlakbij oude bouwlanden uit de tijd van Wolfhees in 1553.
De boerderij lag aan de Wolfhezerbeek, deze beek had sprengkoppen boven de Wodanseiken en een sprengkop ten oosten van de boerderij.[1] De Wolfhezerbeek bestond al in de 16e eeuw. Andere beken in Laag Wolfheze, zoals als de Papiermolenbeek, zijn in de 17e eeuw gegraven.[2] Regelmatig werd op kaarten vermeld dat de boerderij aan de Heelsumse beek lag. Deze beek heeft echter sprengkoppen richting boerderij De Kabeljauw. Parallel aan de Wolfhezerbeek liep de (gegraven) Papiermolenbeek voor de boerderij langs. Vroeger waren er dan ook 2 bruggetjes, later is de Papiermolenbeek verlegd en liep (even) door in de Wolfhezerbeek.
De boerderij was een aantal keren verbouwd. In het begin van de 20e eeuw was er sprake van een klein voorhuis dat alleen geschikt was als arbeiderswoning. Later zijn de slaapkamers (beneden en boven) er bij gebouwd en nog later, de achtergevel. De vloer van de deel was vroeger (medio 1950) van leem met twee varkenshokken (links) en een koestal (een z.g. potstal). Een slaapkamer op de deel, met luik in de vloer voor de aardappels, was vroeger een oude slaapkamer met een wc. Dit was uit de tijd dat er nog sprake was van een tweegezinswoning.
De boerderij heeft in 1986 op de nominatie gestaan om op de monumentenlijst te worden geplaatst van Gemeente Renkum. Onderzoek was verricht om te beoordelen of de boerderij hiervoor in aanmerking kwam. Volgens de werkgroep monumenten uit de commissie cultuur en sport van gemeente Renkum, was Het Kousenhuisje niet voldoende waardevol voor een plaats op de gemeentelijke monumentenlijst. “Het huisje in Wolfheze is wel karakteristiek vanwege zijn ligging en historische achtergrond. Er is in de loop van de tijd echter nogal wat aan- en bijgebouwd, aldus de werkgroep. Alleen de westgevel herinnert nog aan de oorspronkelijke opzet”.[3]
In de ochtend van een zonnige pinksterdag (22 mei 1988) is er op de boerderij, waarschijnlijk door kortsluiting, brand uitgebroken. Het Kousenhuisje is toen geheel afgebrand. Het vuur had de oude boerderij, met veel houten spanten en balken, snel in haar greep. Het blussen werd bemoeilijkt door de trage aanvoer van bluswater. In 1990 staat er weer een nieuw pand, het huidige woonhuis. De laatste bewoner van Het Kousenhuisje is een paar jaar na de brand geëmigreerd naar Canada.
[1] Anema, Ulbe. De Duizendjarige Den Vertelde, aflevering 34 (2011)
[2] Oosting, Dr. W.A.J. Het Natuurmonument Wolfheze (1966?)
[3] Arnhemse Courant. ‘Kousenhuisje niet waardevol’ (1986)